ขั้นตอนการตรวจน้ำอสุจิ ต้องเตรียมตัวอย่างไร? วิเคราะห์ผลอย่างไร? (Semen analysis)

เพราะปัญหามีลูกยากมากกว่า 30% มาจากฝั่งฝ่ายชาย ดังนั้นการตรวจน้ำอสุจิ เพื่อดูคุณภาพและปริมาณของสเปิร์มจึงเป็นเรื่องที่ไม่ควรมองข้าม แล้วการตรวจน้ำอสุจิหรือตรวจสเปิร์มต้องทำเมื่อไหร่? ขั้นตอนการตรวจน้ำอสุจิต้องอย่างไร? ต้องแปลผลอย่างไร? บทความนี้มีคำตอบให้คุณค่ะ

การตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิคืออะไร?

การตรวจน้ำอสุจิหรือการตรวจสเปิร์ม เป็นการตรวจส่วนประกอบของน้ำอสุจิ รวมถึงคุณภาพโดยรวมของสเปิร์ม โดนการตรวจน้ำอสุจิจะวิเคราะห์ 3 อย่างหลักๆ คือปริมาณสเปิร์ม รูปร่างของสเปิร์ม และการเคลื่อนที่ของสเปิร์ม ทั้งยังมองหาภาวะการติดเชื้อที่อาจเกิดขึ้นได้ โดยประโยชน์จากการตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิ คือ ช่วยในการหาสาเหตุภาวะมีบุตรยาก และติดตามหลังการทำหมันชายเพื่อดูว่ายังมีสเปิร์มในน้ำอสุจิหรือไม่

เมื่อไหร่ควรตรวจน้ำอสุจิ?

1. เมื่อพยายามมีลูกโดยมีเพศสัมพันธ์สม่ำเสมอมามากกว่า 1 ปี แล้วยังไม่สำเร็จในคนที่ภรรยาอายุน้อยกว่า 35 ปี

2. เมื่อพยายามมีลูกโดยมีเพศสัมพันธ์สม่ำเสมอมามากกว่า 6 เดือน แล้วยังไม่สำเร็จในคนที่ภรรยาอายุมากกว่า 35 ปี 3. ตรวจหลังทำหมันชาย เพื่อความมั่นใจว่าไม่มีสเปิร์มในน้ำอสุจิ โดยมักแนะนำให้ตรวจเดือนละครั้งเป็นเวลา 3 เดือนเพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีสเปิร์มออกมาให้น้ำอสุจิ 4. สามารถตรวจได้เมื่อเริ่มวางแผนมีลูก ยิ่งตรวจเร็วจะยิ่งสามารถวิเคราะห์ปัญหาเรื่องการมีบุตรได้เร็ว

การเตรียมตัวก่อนเก็บน้ำอสุจิเพื่อส่งตรวจ

การเตรียมตัวก่อนไปเก็บน้ำอสุจิเพื่อตรวจคุณภาพของสเปิร์มเป็นเรื่องสำคัญ เนื่องจากจะส่งผลต่อความถูกต้องของการแปลผล โดยขั้นตอนการเตรียมตัวคือ

1. งดการหลั่งอสุจิ 2-7 วัน ก่อนการตรวจน้ำอสุจิ

2. หลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติด หรือการดื่มแอลกอฮอร์ 2-5 วัน

3. งดการทานยาสมุนไพรต่างๆ 2-5 วัน

4. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ

ขั้นตอนการตรวจน้ำอสุจิ

1. ปัสสสาวะก่อนการเก็บตัวอย่าง ล้างทำความสะอาดอวัยวะเพศด้วยสบู่และน้ำสะอาด

2. ล้างมือให้สะอาด

3. ใช้ภาชนะสำหรับเก็บตัวอย่างน้ำอสุจิ แบบปราศจากเชื้อ

4. พยายามเก็บน้ำอสุจิทั้งหมดในภาชนะ หากน้ำอสุจิหกออกจากภาชนะ ควรแจ้งเจ้าหน้าที่ให้ทราบ เนื่องจากมีความสำคัญกับการแปลผล

5. เมื่อเก็บเรียบร้อย ให้ส่งห้องปฎิการทันที

กรณีเก็บตัวอย่างจากที่บ้านสามารถทำได้ แต่มีข้อจำกัดคือ

• ต้องใช้ภาชนะเก็บตัวอย่างที่ปราศจากเชื้อเท่านั้น

• ห้ามเก็บตัวอย่างผ่านถุงยางอนามัยทั่วไป

• ควรส่งตรวจทางห้องปฎิบัติการภายใน 1 ชั่วโมง

• เก็บตัวอย่างในอุณหภูมิ 20-37 องศาเซลเซียส

การแปลผลตรวจน้ำอสุจิ

1. ปริมาณน้ำอสุจิ (Semen volume) : เป็นผลรวมของน้ำอสุจิและสเปิร์ม ค่าปกติคือ มากกว่า 1.5 ซีซี หากมีปริมาณน้อยอาจมาจากการอุดตันของท่อนำอสุจิ หรือส่วนใดส่วนหนึ่งในระบบสืบพันธุ์ผิดปกติ

2. ความเป็นกรด-ด่าง (ค่า pH) : ค่าปกติคือ มากกว่า 7.2 ถ้ามีค่าน้อยกว่า 7 ร่วมกับปริมาณน้ำอสุจิน้อย อาจบ่งบอกว่ามีการอุดตันของท่ออสุจิบางส่วน

3. จำนวนตัวของอสุจิ : โดยจะแบ่งออกเป็น 2 อย่างคือ จำนวนสเปิร์มรวม และ ปริมาณสเปิร์มต่อ 1 ซีซี โดยค่าปกติคือ

• จำนวนสเปิร์มรวม (Total sperm number) มากกว่า 39 ล้านตัว

• จำนวนสเปิร์มต่อ 1 ซีซี (Sperm concentration) มากกว่า 15 ล้านตัว

4. การเคลื่อนที่ของสเปิร์ม (Sperm motility) : สเปิร์มอาจมีทั้งกลุ่มที่เคลื่อนไหวดี เคลื่อนไหวน้อย หรือไม่เคลื่อไหว โดยจะแบ่งออกเป็น 2 อย่างคือ เปอร์เซ็นต์สเปิร์มที่เคลื่อนที่ได้ดี และเปอร์เซ็นต์สเปิร์มที่เคลื่อนที่ได้ทั้งหมด (ทั้งดีและไม่ดี) โดยค่าปกติคือ

• เปอร์เซ็นต์สเปิร์มที่เคลื่อนที่ได้ดี (Progressive motility) มากกว่า 32%

• เปอร์เซ็นต์สเปิร์มที่เคลื่อนที่ได้ทั้งหมด (Total motility) มากกว่า 40%

5. รูปร่างของสเปิร์ม (Sperm morphology): เป็นการดูรูปร่างของสเปิร์มว่าปกติหรือไม่ โดยต้องดูทั้งส่วนหัว ส่วนคอ และส่วนหาง โดยค่า โดยสเปิร์มควรมีรูปร่างปกติมากกว่า 4%

6.การมีชีวิตของสเปิร์ม (Vitality): ดูว่าในกลุ่มสเปิร์มที่ไม่เคลื่อนไหวนั้น ยังมีชีวิตอยู่หรือไม่ โดยค่าปกติอยู่ที่ 58%

ตารางแสดงค่าปกติในการแปลผลตรวจน้ำอสุจิ

ภาพจาก : https://www.cambridge.org

หากค่าผิดปกติหมายถึงอะไร?

หากผลตรวจสเปิร์มมีความผิดปกติ จะส่งผลให้โอกาสที่สเปิร์มจะเดินทางไปถึงไข่ หรือเข้าไปปฎิสนธิกับไข่ทำได้ยากขึ้น อาจส่งผลให้โอกาสมีลูกด้วยวิธีธรรมชาติประสบความสำเร็จได้ยากขึ้น ซึ่งการผิดปกติของผลตรวจสเปิร์มอาจมาได้จากหลายปัจจัยเช่น

• ความผิดปกติของอวัยวะสืบพันธุ์

• การติดเชื้อ

• ระดับฮอร์โมนเพศผิดปกติ

• ได้รับสารรังสีต่างๆ

• โรคประจำตัวอื่นๆ

ซึ่งแพทย์อาจจะทำการรักษา หรือตรวจเพิ่มเติมตามความเหมาะสมต่อไป และหากจำนวนสเปิร์มมีน้อยมาก หรือรูปร่างผิดปกติมาก อาจพิจารณาใช้เทคโนโลยีเข้าช่วยเช่น การฉีดสเปิร์มเข้าไปผสมกับไข่โดยตรง หรือ Intracytoplasmic sperm injection (ICSI) เพื่อเพิ่มโอกาสการมีลูกมากขึ้น

หวังว่าบทความนี้คงเป็นประโยชน์ต่อทุกคนนะคะ อย่าลืมแชร์บทความนี้ให้เป็นประโยชน์ต่อคนอื่นๆ ด้วยนะคะ แล้วมาติดตามกันใหม่ในบทความต่อไปค่ะ

Set B สำหรับ ว่าที่คุณพ่อ Concepta M 2 กระปุก + หนังสือ E-book สำหรับคุณพ่อ

ซื้อเลย

Set C สำหรับครอบครัว Concepta V 2 + Concepta M 2 + หนังสือ 2 เล่ม

ซื้อเลย

Set A สำหรับว่าที่คุณแม่ Concepta V 2 กระปุก และหนังสือเส้นทางสู่การเป็นแม่

ซื้อเลย

อ้างอิง : https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44261/9789241547789_eng.pdf?sequence=1

Tantawan Prasopa. MD (พญ. ทานตะวัน พระโสภา) drnoithefamily

#drnoithefamily #semenanalysis #spermanalysis #ตรวจน้ำอสุจิ #ตรวจสเปิร์ม #ตรวจภาวะมีบุตรยาก #ตรวจน้ำอสุจิทำอย่างไร #อยากมีลูก #เทคนิคมีลูกง่าย #เตรียมตัวก่อนท้อง #เตรียมพร้อมก่อนตั้งครรภ์ #วางแผนก่อนท้อง #วางแผนมีลูก #อยากมีลูกทำอย่างไร #แก้ปัญหามีลูกยาก